سینمای نو> سرویس سینما
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی "سینمای نو" و به نقل از ستاد خبری سیوهفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، کارگاه «سینما، جهانی شدن هویت» با حضور شهاب اسفندیاری رییس دانشگاه صداوسیما ظهر یکشنبه 1 اردیبهشت در سالن شماره 4 پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
وی در ابتدا با خوشامدگویی به هنرجویان ایرانی و خارجی بیان کرد: از رضا میرکریمی که از ایده من برای بردن جشنواره به دانشگاه ها استقبال کرد، تشکر می کنم.
وی با معرفی خود و اشاره به کارنامه کاری اش ادامه داد: من مدرک کارشناسی و کارشناسیارشد را در زمینه مطالعات فیلم گرفته ام و مقطع دکترا را در دانشگاه ناتینگهام در همین زمینه گذراندهام. تزی هم در زمینه سینمای ایران و جهانی شدن نوشتهام. مجموعه مستندی نیز با عنوان «جهانشهری ها» ساختم که شامل 14 اپیزود درباره افرادی در خانواده های چند ملیتی است. این اثر در انگلیس ضبط و از تلویزیون ایران نیز پخش شده است. همچنین درباره تاریخ بردهداری و تمدن در پرو و... نیز فیلم هایی ساختهام.
وی پس از بیان این مقدمه درباره فیلم «میلیونر زاغهنشین» توضیح داد: این فیلم از یک کتاب هندی برداشته شده و براساس مسابقهای تلویزیونی به نام «کی میخواد میلیونر بشه؟» نوشته و تبدیل به فیلم شده است. این مسابقه تلویزیونی در انگلیس پایهریزی شد و بعدها فرمت تلویزیونی آن را سایر کشورها برداشت کردند و مسابقههای متعددی برگرفته از آن ساختند. برای مثال در ایران مسابقه «کرور کرور» با اجرای داوود رشیدی در دو شبکه تلویزیونی اجرا شد. اخیرا نیز برنامه «برنده باش» با اجرای محمدرضا گلزار برگرفته از همین فرم در حال پخش است.
اسفندیاری خاطرنشان کرد: بدین ترتیب فیلمی که توسط یک کمپانی بریتانیایی با اقتباس از یک رمان، تولید میشود و حتی به دلیل نداشتن بودجه کافی از شرکتهای فیلم سرمایهگذار خارجی جذب میکند، چندین جایزه از بفتا، گلدن گلوب و... را به خود اختصاص میدهد و در گیشه هم به خوبی فروش میکند.
وی با اشاره به دو نظر درباره نحوه بازنمایی تصویر هندیها در این فیلم اظهار کرد: نقدهای متفاوتی درباره این که این فیلم تصویر هندیها را چگونه در جهان بازنمایی میکند، وجود دارد. استفاده از لغت سگ در عنوان فیلم در هند اعتراضاتی را به دنبال داشت زیرا «میلیونر زاغهنشین» فیلمی انگلیسی بود که در ارتباط با مردم آنجا از واژه سگ استفاده میکرد. از سویی دیگر موفقیتهای این فیلم نیز در هند برجسته شد و این که توانست تا این حد موفق باشد، نظرات مثبتی را هم جلب کرد.
رییس دانشگاه صداوسیما با اشاره به عملکرد برخی از فیلمسازان مطرح بینالمللی ایران عنوان کرد: در ایران فیلمسازان مهمی در جهان نامی برای خود ایجاد کردهاند اما هریک راه متفاوتی برای خود انتخاب کردهاند. عدهای از آنها مهاجرت را بر ماندن در ایران ترجیح دادهاند، عدهای در حال رفت و آمد هستند و برخی دیگر فیلمسازی در ایران را بیشتر میپسندند اما آنچه آنها را در جهان به شهرت رسانده، فیلمسازی در کشور خودشان است. فیلمهایی از این فیلمسازان که در کشور دیگری ساخته شد هرگز موفقیت فیلمهای ساخته شدهشان در ایران را به دست نیاورد. مجید مجیدی، عباس کیارستمی، اصغر فرهادی، محسن مخملباف، امیر نادری از جمله این فیلمسازان هستند.
وی با اشاره به فیلمهای امیر نادری عنوان کرد: فیلم «دونده» ساخته امیر نادری اولین فیلمی است که موفقیت بینالمللی سینمای ایران را به دنبال داشت و پوستر سیوهفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر نیز عکسی از این فیلم است اما امیر نادری به نیویورک سفر کرد و در مصاحبهای از این که نمیتواند دیگر فیلمی مرتبط به ایران بسازد، سخن گفت زیرا مرور این خاطرات او را آزار میدهد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به کارنامه کاری محسن مخملباف گفت: این فیلمساز نیز جریان متفاوتی را در سینما دنبال و ابتدا در فضایی مذهبی کارش را شروع کرد. بعدها منتقد دولت شد و راهش را تغییر داد. از ایران رفت آن هم در زمانی که اصلاحطلبان بر سینما نظارت میکردند و میتوان گفت شرایط حاکم بر سینما خوب بود. سپس به هند، تاجیکستان و... رفت و فیلم ساخت اما فیلمهایش خوب نبودند و آثار اخیر او در جشنوارهها دیده نشده و جایزه مهمی دریافت نکردهاند.
اسفندیاری با بیان این که اصغر فرهادی ستاره سینمای ایران بعد از سال 2000 است، توضیح داد: وقتی که گرایش به سینمای ایران در جهان بعد از فیلمهای کیارستمی کاهش مییافت، اصغر فرهادی با سبکی متفاوت که تقلید از فیلمسازان دیگر نبود، به یکباره جایگاه دوبارهای به سینمای ایران در دنیا بخشید. فیلمهای او با ظاهر رئالیستی، ساختارهایی قوی داشتند. بعد از نمایش فیلم «درباره الی» همزمان با فیلمی از امیر نادری در نیویورک، نکته جالب این بود که فیلم فرهادی جایزه اصلی را دریافت کرد.
رییس دانشگاه صداوسیما افزود: در ادامه او «جدایی نادر از سیمین» را نوشت و به فیلمنامهاش را به بسیاری از منتقدان ارائه کرد. فرهادی خود در مصاحبهای میگفت که منتقدان، این فیلم را بیشتر کاری داخلی میدانستند نه فیلمی با ظرفیتهای بینالمللی شدن اما او این فیلم را ساخت و تمام رکوردها را با گرفتن دو اسکار شکست و «جدایی نادر از سیمین» به بزرگترین فیلم سینمای ایران از نظر فروش تبدیل شد.
وی به موفقیتهای کیارستمی در جشنوارههای بینالمللی اشاره و بیان کرد: کیارستمی فیلمساز مطرح دیگر ایرانی است که بیشتر به جشنوارههای خارجی نظر داشت اما قطعا این نسخه به فیلمسازان جوان نمیگوید که میتوانند با همین رویکرد موفقیتهای او را تکرار کنند.
این پژوهشگر افزود: جشنوارهها دیگر فیلمسازانی شبیه فرهادی یا کیارستمی نمیخواهند. فیلمسازی نظیر فرهادی نباید خود را تکرار کند، بنابراین اگر میخواهید مورد توجه باشید باید متفاوت عمل کنید. البته متفاوت بودن یک اجبار نیست بلکه از تجربههای زیسته فیلمساز ناشی میشود. موفقترین فیلمها، آثار متعلق به کارگردانانی هستند که علم و تکنیک را همزمان تجربه میکنند.
اسفندیاری با اشاره به یک مصداق موفق از کارگردانان جوان ایرانی خاطرنشان کرد: برای مثال محمدحسین مهدویان از جمله کارگردانان جوان ایرانی است که این مسیر را طی میکند زیرا در عین حال که از سینمای شهید آوینی اقتباس کرده، فرم جدید و خودساختهای را ارائه میکند.
وی درباره چیره شدن یک فرهنگ جهانی بر عمده کشورها بیان کرد: دنیای بدون تنوع فرهنگی، دنیای خستهکنندهای است بنابراین باید از فرهنگهای ملی و قومی، صنایع فیلمسازی و موسیقی داخلی محافظت کنیم اما امروز متاسفانه حتی سینمای هند نیز که از صنعت فیلمسازی خود در برابر صنعت فیلم هالیوود محافظت میکند، نیز از این شرایط متاثر است. با این حال همه کشورها تلاش میکنند از فرهنگ خود و سینمایشان محافظت کنند و این بهترین واکنش در برابر سیاست جهانی شدن است.
در ادامه یکی از هنرجویان این نقد را وارد کرد که در این نشست از سینماگرانی چون سهراب شهیدثالث یادی نشد.
آدرس سایت رسمی جشنوارهFajriff.com و پست الکترونیکی جشنوارهInfo@Fajriff.com است.
سیوهفتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر از ۱۸ تا ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ (۲۹ فروردین تا ۶ اردیبهشت ۱۳۹۸) به دبیری رضا میرکریمی در تهران در حال برگزاری است.