سینمای نو > سرویس سینما   

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی " سینمای نو " و اعلام روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، سینما به عنوان پدیده‌ای قدرت‌مند و تأثیرگذار همواره مورد توجه‌ جریان‌های سلطه در دنیا بوده است. رژیم صهیونیستی نیز خوب به قدرت رسانه و هنر سینما آگاه است. آشنایی با فعالیت‌های این رژیم در حوزه‌ی سینما به عنوان یکی از دشمنان قسم‌خورده‌ی انقلاب و اسلام و نیز جریان‌شناسی آثار تولیدی آن می‌تواند آگاهی‌بخش و مؤثر باشد.‌ به همین منظور بنا داریم بیشتر به این موضوع بپردازیم، نمایش فیلم «درخت لیمو» و نشست نقد و بررسی آن اولین نشست از سلسله نشست های پژوهشی برای آشنایی با جریان های سینمایی رژیم صهیونیستی است و ادامه خواهد داشت.

در یکصد و هشتاد و هشتمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران که پنج شنبه 10 تیر در تالار استاد شهناز برگزار شد، فیلم «درخت لیمو» به کارگردانی اران ریکلیس به روی پرده رفت. در ادامه نیز علی علایی و محسن آزرم به نقد و بررسی فیلم پرداختند.

علایی ضمن اشاره به بحران های موجود در جامعه اسرائیل گفت: در اسرائیل شاهد جامعه ای موزائیکی هستیم و این به دلیل حضور یهودی های مختلف از نقاط گوناگون دنیا با ساختارهای فرهنگی متفاوت است. به همین دلیل این جامعه شکننده و آسیب پذیر است و می توان پیش بینی کرد که دچار بحران می شود. سینماگران جوان اسرائیل نیز منتقد سیستم حاکم شده اند. در این فیلم به نظر می رسد کارگردان پیش بینی می کند اسرائیلی ها به زودی مجبور می شوند چمدان های خود را بسته و از این سرزمین بروند. در عمل نیز شاهدیم که برخلاف دهه 40 میلادی، اکنون میل به مهاجرت از اسرائیل است. «درخت لیمو» نشان می دهد آفت سیستم های امنیتی این است که زندان هایی که به دست آنها ساخته می شود، در ادامه به زندان خود آنها تبدیل خواهد شد. البته برخی اشارات فیلم گل درشت است و گاهی نیز ساختار تلویزیونی پیدا می کند.

آزرم نیز در ابتدا به سیر تحول کارگردانان اسرائیلی اشاره کرد و گفت: رویکرد قدیمی کارگردانان اسرائیل که از یک سرزمین موعود اسطوره سازی می کردند، امروز کنار رفته است. کارگردانان جوان اکنون ترجیح می دهند سراغ آن داستان های تکراری و پروپاگاندایی نروند. به عنوان مثال سراغ موضوعاتی مثل ازدواج و طلاق زنان می روند و سختی هایی که زنان در این سرزمین متحمل می شوند را تصویر می کنند. در واقع به طرح این سوال می پردازند که آیا در اسرائیل زنان اساسا موجودیت و امکان تصمیم گیری دارند؟ چنین مسائلی به هیچ وجه در قاموس نسل پیشین فیلمسازهای اسرائیلی نمی گنجید.

وی ادامه داد: در عین حال شاهدیم که آن فیلم های قدیمی که مطلوب دولت اسرائیل است، دیگر رونقی ندارد و فیلم های انتقادی نسل جدید سینماگرانِ آنهاست که در جشنواره ها به چشم می آید. این موضوع خوشایند دولت اسرائیل و موسسات فیلمسازی وابسته به آن نیست، اما دوره این حرف ها تمام شده و امروز هر کس در هر کجای دنیا بخواهد فیلمش را می سازد. ریکلیس در سال 1954 در سرزمین های اشغالی به دنیا آمده و پس از مدتی زندگی در نیویورک به اسرائیل بازگشت. او در دوران جوانی به عنوان سرباز، در ارتش اسرائیل خدمت کرده است و از دهه 80 میلادی فیلمسازی را آغاز کرده است. ریکلیس در دهه 90 عملا تبدیل به سینماگری می شود که منتقد سیاست های رسمی اسرائیل است و به اظهارنظر در این زمینه نیز پرداخته است. او امیدوار است که در نهایت این دیوارها برچیده شود. از این رو خودش را بیشتر یک فعال صلح طلب می داند تا یک فیلمساز.

منتقد سینمایی برنامه افزود: «درخت لیمو» توانسته در جشنواره های مختلف بین المللی بدرخشد و در برخی از آنها همچون جشنواره آسیاپاسیفیک جوایزی نیز کسب کند. اما از آنجایی که در فیلم حق را به اسرائیلی ها نمی دهد، گاهی نیز از دریافت جوایز محروم مانده است. فیلم پیشین ریکلیس نیز بر سیاست های نابخردانه اسرائیل تاکید دارد که بین مردم فاصله انداخته و برخی از آنها را از بین می برد. داستان «درخت لیمو» بیش از آنکه به باغ لیمو مربوط شود، به رابطه میان دو زن در دو طرف دیوار برمی گردد. به نظر می رسد کارگردان در ابتدا به این ارتباط اندیشیده و سپس به طراحی آن به این شکل پرداخته است. ظاهرا فیلم نقدی کلی به جامعه مردسالار در دو طرف دیوار دارد که زن ها را به بازی نمی گیرند. می بینیم که آنها از طبیعی ترین حقوق خود محروم هستند، اگرچه جایگاه سیاسی و اجتماعی یکسانی هم ندارند.

آزرم ادامه داد: این فیلم از آن دسته فیلم هایی است که اصلِ پیام دادن به مخاطب را به وضوح برای خود قائل شده است و روی جنبه های انسانی تاکید دارد. کارگردان نشان می دهد در جامعه بسته اسرائیل، زنان اساسا نمی توانند در موقعیت های تصمیم گیری قرار بگیرند، چرا که مردانی حضور دارند که با یک دستور دیوارها را بالا برده و فضا را بسته و بسته تر می کنند. از اینرو شخصیت زن اسرائیلی در نهایت تصمیم می گیرد این سرزمین را ترک گفته و به آمریکا نزد دخترش برود. زن اسرائیلی در مقابل زن فلسطینی، منفعل به نظر می رسد و تنها در دو جای فیلم شاهد شجاعت او هستیم؛ نخست مصاحبه او در مورد باغ لیمو و سپس تصمیم به ترک این سرزمین. اما در نهایت، بازی را به «سلما» یعنی زن فلسطینی می بازد. «سلما» زنی است که دست به کنش می زند و کارهایی انجام می دهد و این در شخصیت پردازی فیلم مهم است. از این جهت به نظر می رسد کارگردان فیلم، شخصیت زن فلسطینی را بیشتر دوست داشته است.

وی در پایان گفت: بحران های موجود در جامعه اسرائیل در فیلمسازهای نسل جدیدتر از ریکلیس، حتی با صراحت بیشتری به تصویر کشیده می شود. آنها یهودی های ارتودکس را دستمایه شوخی قرار می دهند، با وجودی که اینها افرادی تندرو هستند. به مرور زمان آن جنبه های مذهبی که باعث شد یهودیان از چهار گوشه دنیا به این سرزمین بیایند، در فیلم ها رنگ می بازند. ضمن اینکه محدودیت های موجود در اسرائیل می تواند به مهاجرت این کارگردانان و ترک اسرائیل توسط آنها دامن بزند. هر کدام از اینها پس از ساخت چند فیلم و شناخته شدن، اسرائیل را ترک کرده و برای ادامه فیلمسازی به اروپا و آمریکا می روند.