سینمای نو > سرویس فیلم های کوتاه و مستند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی " سینمای نو " ، نخستین نشست رسانهای محمد حمیدیمقدم مدیرعامل جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با تبیین فعالیتها و رویکردهای این «مرکز» در حوزه تولید فیلم مستند، انیمیشن و سینمایی تجربی، تاکید بر شیوهنامه حمایتی جدید این مجموعه، نگاه استاندارد به برپایی جشنواره سینماحقیقت و... سهشنبه 23 مهرماه 98 در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش برگزار شد.
در ابتدای این نشست شهنام صفاجو مدیر روابط عمومی مرکز اظهار کرد: امروز صدمین روزی است که آقای حمیدیمقدم در مسئولیت مدیرعاملی مرکز منصوب شدند که همزمانی آن با این نشست را به فال نیک میگیریم. همین طور ایشان سیزدهمین مدیرعامل مرکز گسترش از بدو تاسیس این مجموعه در سال 1363 تاکنون هستند و تقارن آن با سیزدهمین دوره جشنواره بینالمللی سینماحقیقت هم یادآور این مهم است که این عدد میتواند در جای خود خوشیمن هم باشد.
محمد حمیدیمقدم در آغاز صحبتهای خود، با اشاره به اهمیت مرکز گسترش در نقشه سینمای ایران عنوان کرد: با توجه به وضعیت مالی امروز سینما ممکن است مرکز نقش تعیینکنندهای در این زمینه نداشته باشد، اما به لحاظ استراتژیک نقش ویژهای در سینمای ایران دارد. با توجه به تحولات سریع جامعه و فناوریهای رسانه، قابلیت مستندسازی گسترش یافته و به اشتراک گذاشتن آن با توجه به کارکرد فضای مجازی آسانتر شده است. «مرکز» با این شناخت میخواهد از این فرصت استفاده کرده و با جهان بیرونی ارتباط برقرار کند.
وی در تبیین پنج جایگاه اصلی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در سینمای ایران گفت: مرکز گسترش در وضعیت فعلی سینما از پایگاههای اصلی تولید فیلم مستند است. به لحاظ حضور در جشنوارههای جهانی و تولید آثار قابل تامل، تنوع گونهها و ژانرهای متفاوت مستند و همچنین زیر مجموعههای خارج از مستند و رئالیسمهای اجتماعی، «مرکز» قابلیت بسیاری دارد.
حمیدیمقدم با تاکید بر این که مرکز گسترش در زمینه تولید انیمیشن هم تاثیرگذار است، تصریح کرد: این صنعت با توجه به زیرساخت ها و قابلیتهایش، جایگاه اساسی در مرکز گسترش دارد و این مجموعه همواره حمایت ویژه خود از انیمیشن تجربی خلاقانه را نشان داده است. با بررسی جشنوارههای جهانی هم متوجه میشویم «مرکز» هر ماه خبرهای خوبی در زمینه دریافت جوایز بینالمللی دارد. البته هدف اصلی در این حوزه، ورود به بازارهای جهانی با توجه به استعدادهای موجود در حوزه انیمیشن کوتاه هنری است که پلی برای ورود به انیمیشن بلند و تعامل با خارجیهاست و امیدواریم این نگاه هنری، ما را به سینمای جهان متصل کند.
مدیرعامل مرکز گسترش با بیان این که فیلمهای تجربی هم مانند انیمیشن با فراز و فرود و رفت و برگشتهای مدیریتی دچار نقصان بودهاند، گفت: امسال با حمایت دکتر انتظامی رئیس محترم سازمان سینمایی و طباطبایینژاد مدیر سابق مرکز، تولید فیلمهای تجربی به مرکز برگردانده شد و فیلمسازانی که در مرحله عبور از فیلمسازی کوتاه به سینمای بلند هستند و تمایلی به ساخت فیلمهای سینمای بدنه ندارند، با سرمایهگذاری «مرکز» فضایی برای ساخت فیلم تجربی پیدا میکنند. سینمای تجربی با توجه به نگاه نویی که دارد میتواند راهگشا بوده و هوای جدیدی در سینمای داستانی با توجه به نگاه و فرمهایش ایجاد کند.
وی افزود: یکی از برنامههای مهم مرکز گسترش، راهاندازی خانههای مستند در مراکز استانها و شهرستانهای کشور است تا با وجود این خانهها، اشتیاق مستندسازان و علاقمندان فیلم مستند در شهرستانها را پوشش دهد. ادارهکل ارشاد استانها و مرکز گسترش، دو بازوی حمایتی خانههای مستند هستند و امیدواریم شاهد اتفاقهای خوبی در این زمینه باشیم. ضمن این که امسال در آمار درخواست حضور فیلمهای مستند در جشنواره سینماحقیقت، این اشتیاق فیلمسازان شهرستانی مشهود بود.
مدیر روابط عمومی مرکز نیز در توضیحی کوتاه یادآور شد که خانههای مستند به عنوان فعالیت صنفی فرهنگی در مراکز استانها فعالند و به امر تولید فیلم نخواهند پرداخت.
در ادامه این نشست، حمیدیمقدم ضمن تاکید بر برگزاری جشنواره سینماحقیقت به عنوان مهمترین جشنواره مستقل از منظر پرداخت به سینمای مستند در خاورمیانه افزود: با توجه به سیاست شفافیت سازمان سینمایی و اهمیت ویژهای که آقای انتظامی به این موضوع دارد، شیوهنامه حمایتی مرکز گسترش که کار جدیدی است، طراحی شد. ما انتشار این شیوهنامه را با جلسه امروز همراه کردیم تا همهچیز در حوزه حمایتی، با نگاه عادلانه در تقسیم منابع برای همه فیلمسازان قابل رصد باشد که همه علاقه مندان از طریق وبسایت مرکز و سازمان سینمایی میتوانند به آن دسترسی یابند.
وی خاطرنشان کرد: هر فرد که طرح و فیلمنامهای دارد، میتواند با ارائه طرح خود به شکل آنلاین، مراحل بررسی آن را از طریق سایت «مرکز» دنبال کند. به این شکل از ارائه طرحهای مشترک و تکراری هم جلوگیری میشود. ما از هر پیشنهاد تازهای در جهت تحقق این شیوهنامه استقبال میکنیم تا بتوانیم نگاههای جدیدی را اعمال کنیم.
پس از پایان صحبتهای مدیرعامل محترم مرکز، خبرنگاران رسانههای جمعی پرسشهای خود را به این شرح آغاز کردند...
نخستین پرسش از مدیرعامل مرکز پیرامون اهمیت به موضوعات قرآنی و دینی بود که این موضوعات در اولویتبندیهای «مرکز» چه میزان مورد توجه قرار گرفتهاند. حمیدیمقدم در پاسخ گفت: شما را به شیوهنامه مرکز ارجاع میدهم. در این شیوهنامه اولویتهای موضوعی بیان شده و اولویتهای موضوعی ویژهای هم داریم که در پنج بند است. برای ما نگاه به ارزشهای اسلامی- ایرانی مهم است و این اولویت، با نگاه هنری فاخر در برنامهها و فعالیتهای مرکز وجود دارد. ما همواره در این حوزه با انبوهی از طرحهای تلویزیونی مواجه میشویم و اگر طرح خوبی در فرمتی پژوهشی، جستجوگرایانه و اثرگذار ارائه شود، حتماً استقبال خواهیم کرد.
امیدواریم «لاله» به فجر امسال برسد
وی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص وضعیت پروژه «لاله» توضیح داد: بحث این پروژه یک بحث قدیمی در مرکز است. از سال 97 با تصویب هیات امنای مرکز و با تعیین مدیریت پروژه توسط آقای رضاداد این موضوع بررسی شد که آیا راه برونرفتی وجود دارد یا خیر؟ با توجه به این که ما یک سرمایه از دست رفته داشتیم، باید در دوره جدید این سرمایه را مثل هر شرکت فیلمسازی دیگر احیا کرده و به چرخه بازمیگرداندیم. در نهایت هم قرار شد تولید این فیلم از سر گرفته شود. خوشبختانه با جلسات متعدد و برنامهریزیهای صورت گرفته و کارشناسیهای بیشمار، در سال 98 تولید این پروژه دوباره آغاز شد.
مدیرعامل مرکز افزود: تیمی با تهیهکنندگی تورج منصوری گردهم آمدند و چند روز پیش فیلمبرداری بخشهای باقیمانده پروژه انجام شد. اکنون فیلم «لاله» روی میز تدوین است و امیدواریم در جشنواره فجر امسال حضور داشته باشد.
راهاندازی پاتوق مستند در چارسو
پرسش دیگر خبرنگاران این بود که آیا «مرکز» برای بهبود اکران مستندها به ویژه در گروه هنر و تجربه برنامهای دارد؟ حمیدیمقدم در پاسخ گفت: هنر و تجربه با توجه به بازخورد مخاطبان، فعالیت خود را به خوبی انجام داده است. البته با توجه به ازدیاد مخاطبان مستند، امسال و پس از برگزاری جشنواره سینماحقیقت قصد داریم یک پاتوق فرهنگی و روز مستند در پردیس چارسو ایجاد کنیم. به نظرم تنها اکران فیلمهای مستند در هنر و تجربه کافی نیست، بلکه شرایط قرارگیری و وضعیت فیلم در جدول اکران هم اهمیت دارد. درنهایت اکران مستندهای سینمایی، نیمهبلند و کوتاه نیاز به برنامهریزیهای جداگانهای دارد. ما پس از جشنواره و در تعامل با تلویزیون، به یک پایگاه و برنامه ویژه برای نمایش هم خواهیم رسید.
فیلم مستند از چرخه بسته نمایشهای محدود نجات پیدا میکند
وی ورود مستندهای «مرکز» به درگاه VOD را اتفاق بزرگی دانست و افزود: مرکز گسترش از جریان سینمای مستقل در حوزه تجربی، انیمیشن و مستند حمایت میکند و ورود به حوزه VOD و شبکههای تلویزیونی کشورهای مختلف، نویددهنده این موضوع است که مستند به زودی از چرخه بسته نمایشهای محدود نجات پیدا میکند.
سینمای انیمیشن ایران متحول شده است
حمیدی مقدم در پاسخ به این پرسش که بازگشت به تولید انیمیشن آیا برای این «مرکز» عقبگرد محسوب نمیشود، اظهار کرد: خیر! چنین نیست. سینمای انیمیشن متحول شده است و بخش خصوصی فعالیت خود را به خوبی ادامه میدهد. بخشی از تولیدات خوب ایرانی حاصل تلاش بخش خصوصی هستند، اما مرکز گسترش وظیفه حمایت از بخشی از انیمیشن را برعهده دارد که بدون حامی است و آن انیمیشن کوتاه هنری و خلاقانه است. این آثار در بسیاری از فستیوالهای بزرگ جایزه گرفتهاند و این به معنای نگاه رو به رشد در این زمینه است. ما نگاهمان به آینده است و با کشف استعدادها و نگاهی حمایتی و زیباییشناسانه، انیماتورهای جوان را به سمت صنعتی شدن هدایت میکنیم و آنها را وارد فضای حرفهای سینما خواهیم کرد.
ایجاد تحول در فرم و اجرای سینماحقیقت
وی پیرامون بلیط فروشی در جشنواره سینماحقیقت توضیح داد: در حال حاضر کمی زود است درباره این موضوع صحبت کنیم. امسال دچار تحولاتی در فرم و اجرای جشنواره خواهیم شد و آن هم به خاطر رشدی است که طی این سالها شاهد آن بودهایم. ما ساز و کاری طراحی میکنیم که اختصاص فضا به فعالان سینمای مستند، رسانهها و... برای تماشای فیلم تعادل پیدا کند.
در ادامه، یکی از خبرنگاران پرسید: سال گذشته مستندی با عنوان «سیاه دنبالهدار» در سینماحقیقت نمایش داده شد که انتقاداتی در رسانهها نسبت به آن شد. اشارهای هم به تغییر فرم جشنواره سینماحقیقت داشتید. آیا نگاه به این آثار هم تغییر خواهد کرد یا همان راه را ادامه میدهید؟ حمیدیمقدم در پاسخ به این پرسش گفت: ما استراتژی خودمان را با یک نگاه جدید داریم و معیارها در حوزه فستیوال معین میشوند. نگاه ما باز است و جشنواره به ویژهترین مستندهای کشور میپردازد. سینماحقیقت معتبرترین محل نمایش فیلم مستند است و مخاطبان آن، علاقمندان این حوزه هستند و سعی میکنیم در نشست آینده تغییراتی که ایجاد شده را روشنتر بیان کنیم.
مرکز گسترش در تولید فیلم تجربی جریانساز است
مدیرعامل مرکز گسترش در پاسخ به سوال دیگری تحت این عنوان که آیا عملکرد مرکز با انجمن سینمای جوان در حوزه تولید فیلم کوتاه و یا بنیاد سینمایی فارابی در تولیدات بلند موازیکاری نیست؟ اظهار کرد: ما جریانسازی خودمان را داریم. با توجه به تکراری شدن موضوعات در ژانرهای مشابه، لازم بود «مرکز» جریانسازی داشته باشد که البته این جریان با سلایق مختلف قابل تغییر است. عنوان فیلم تجربی برای فیلمسازان کوتاه و بلند امیدبخش است. مرکز میخواهد این نگاه حمایتی را برای رشد افکار ایجاد کند و این موازیکاری نیست، چون ما نگاه خودمان را داریم. برای ما ویژگی هنری کار مهم است. ممکن است فیلمنامهای در مراکز دیگر رد شده باشد، اما «مرکز» آن را کشف کرده و نتیجه خوبی هم از تولید آن فیلم داشته باشد. همچنین خانههای مستند برای متصل شدن فیلمسازان شهرستانی به جریان فرهنگی پایتخت ایجاد شدند تا بدون نیاز به مهاجرت آنها به تهران بتوانند در حوزه مستند فعالیت داشته باشند. ما به مستندهایی که در اقلیمهای گوناگون ساخته میشوند، اهمیت میدهیم. اگرچه خانههای مستند نیز در کارکرد خود دچار نقصان نبوده و ما در تلاش هستیم تا با آسیبشناسی درست، مشکلات را برطرف کنیم.
«لاله» از بلاتکلیفی خارج شد
بحث سرمایه پروژه سینمایی «لاله» سوال دیگری بود که یکی از خبرنگاران حاضر در جلسه مطرح کرد و وی در ادامه خواستار شفافسازی تعامل بین گروه هنر و تجربه و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی شد که حمیدیمقدم عنوان کرد: در حوزه اختلافات مالی «لاله» همهچیز قبلا بیان شده و مشخص است که چه اتفاقی، توقف روند تولید این فیلم سینمایی را به دنبال داشته است. مالک و سرمایهگذار 100درصد فیلم از ابتدا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز گسترش بودند و بر همین اساس پس از جلسات مختلف و کارشناسیهای متعدد، از سال 97 در شورای حکمیت اختلافات حل و فصل شد و هیات امنا دستور داد تا با تعیین گروه کارشناس، این پروژه به جریان افتاده و به تکمیل این فیلم سینمایی منتج شود.
مرکز گسترش ناظر مالی هنر و تجربه است
مدیرعامل مرکز گسترش در ادامه یادآور شد: گروه سینمایی هنر و تجربه ایرانیان یک موسسه مستقل و در ارتباط مستقیم با سازمان سینمایی است و «مرکز» به عنوان ناظر مالی بین سازمان سینمایی و هنر و تجربه قرار گرفته است. گروه هنر و تجربه ایرانیان در بحث اکران مستقل عمل میکند و این که در آینده چه برنامههایی دارند، در حیطه وظایف خودشان است. در مجموع میتوان این گونه بیان کرد که هنر و تجربه در بحث اکران فعالیت دارد، اما تولید فیلم تجربی در مرکز گسترش شکل میگیرد.
برگزاری هفتههای فیلم و حضور مستندسازان در مجامع جهانی
یکی دیگر از اهالی رسانه به بحث اکران فیلمهای مستند در کشورهای دیگر و میزبانی ایران به عنوان هفتههای فرهنگی سینمای کشورهای مختلف اشاره کرد که حمیدیمقدم گفت: یکی از نکاتی که در وضعیت فعلی اهمیت دارد، دیپلماسی فعال است؛ یعنی سینمای مستند ما به خوبی در حوزه کشورهای منطقه معرفی نشده و برگزاری هفتههای فیلم و حضور مستندسازان در مجامع بینالمللی، از برنامههایی است که در آینده انجام خواهیم داد. در حال حاضر بررسی شرایط مالی، چگونگی سفرها و مهیا کردن امکانات صورت گرفته تا به زودی این اتفاق رقم بخورد و شاهد دستاوردهای قابل توجهی باشیم. بر اساس پیشبینیها وقوع این اتفاق چند نتیجه را به همراه دارد؛ اول این که میتوانیم وضعیت جامعه ایرانی را به درستی انعکاس بدهیم. دوم، فیلمسازان وارد تعامل با همصنفان خود در سطح بینالمللی شوند و سوم هم بحث تولید مشترک حوزه انیمیشن و مستند است که جزو اصلیترین دغدغههای «مرکز» محسوب شده و میخواهیم با ارزیابی وضعیت فعلی جهان، روی آن سرمایهگذاری کنیم تا قابلیتهای فنی و اقلیمی ما برای فیلمسازان خارجی نمایان شده و در این راستا پروژههای بزرگی به بار نشیند.
وی یادآور شد: این دید و بازدیدها باید کارآمد باشد و صرفاً قصد نداریم تنها به اکران فیلمها فکر کنیم، بلکه به دنبال برگشت سرمایه هم هستیم. اگرچه نگاه فستیوالی برای ما مهم است اما در فیلم تجربی بحث ما فقط ارتباط با مخاطب نیست، چرا که حضور در بازارهای بینالمللی بیشتر از فستیوالهای جهانی اهمیت دارد.
از پخشکننده خصوصی انیمیشن حمایت میکنیم
جدیدترین وضعیت فروش فیلمهای مستند و انیمیشن در بازار جهانی نیز سوال دیگری بود که طرح شد و حمیدیمقدم با اشاره به تعداد بالای حضورهای بینالمللی توضیح داد: «مرکز» به خاطر برند بودنش، پخش فیلمهای خارج از تولید مجموعه را هم به عهده میگیرد، اما مهم این است که اگرچه وضعیت نمایش ما در فستیوالها خوب است، ولی وضعیت فروش فیلمها خوب نیست. برای حل این مشکل نیاز به پخشکننده فعال و با انگیزه خصوصی داریم. در حال حاضر دفاتر پخش فیلم غالباً در حوزه داستانی کار میکنند و خیلی به حوزه مستند و انیمیشن نمیپردازند. یکی از اهداف ما حمایت از پخشکننده خصوصی در حوزه انیمیشن است و بنا داریم با تقویت این بخش، سهم بیشتر را به پخشکننده اختصاص دهیم، چرا که در آینده باید کسانی باشند تا در حوزه بازاریابی و فروش اتفاقات خوبی رقم بزنند.
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ادامه داد: در حال حاضر برگشت مالی آنچنانی از تولیدات نداریم و این حلقه مفقوده حوزه فیلمهای کوتاه، مستند، تجربی و انیمیشن است که البته مغفول نمانده و در حال بررسی برای بهبود آن هستیم. به عنوان مثال فیلم مستند «دلبند» اثر با ارزشی است که دو سال در فهرست اصلی جشنوارههای دنیا بوده است. این نشانهای است تا ما این نقطه قوت را فعالتر کنیم.
راهاندازی برنامه تلویزیونی با فضای گفتمانی مفید در حوزه مستند
حمیدیمقدم همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که «مرکز» چه برنامهای برای عرضه بهتر مستندهای تولیدی در شبکه خانگی دارد، گفت: طی مدت کوتاهی که در مرکز گسترش مستقر شدهام، اصرارم بر بررسی شرایط بازار و فروش محصولات بوده است. ما به عنوان زیرمجموعه سازمان سینمایی به حفظ و ازدیاد سرمایه در حوزههای مختلف اهمیت میدهیم؛ به همین خاطر خیلی سریع بحث VOD را پیگیری کردیم که خوشبختانه مورد استقبال واقع شد و آنها نیز خواستار انتشار مستندها بودند. بر این اساس بنا شده تا تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با لوگوی خودش به نمایش درآید. این برنامه تا جشنواره سینماحقیقت اجرایی خواهد شد.
وی ادامه داد: ما VOD را به خاطر بینالمللی بودنش انتخاب کردیم تا مثل اتفاقی که در همه جای دنیا رخ میدهد، فیلمساز در سود هم مشارکت داشته باشد. علاوه بر حوزه فروش، در بخش تلویزیونی هم اولین برنامه ما به زودی راهاندازی میشود و یک فضای گفتمانی مفید در حوزه مستند با مخاطبان انبوه رسانه ملی شکل خواهد گرفت.
سینماحقیقت در چارسو
محل برگزاری سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت سوال دیگری بود که توسط خبرنگاری مطرح شد و حمیدیمقدم ضمن اعلام برپایی این دوره جشنواره در پردیس سینمایی چارسو، اظهار کرد: امسال طبق تصمیماتی که از پیش گرفته شده بود و پتانسیلی که این پردیس سینمایی دارد، همچون سه دوره قبل جشنواره را در چارسو برگزار خواهیم کرد. البته مدیریت پردیس سینمایی ملت هم پبشنهاداتی مطرح کرد که انشالله در سالهای آتی به آن فکر میکنیم. امسال محل جشنواره تغییر نخواهد کرد، اما قطعاً در شکل برگزاری فرمتهای جدیدی را ارائه خواهیم داد.
جایزه شهید آوینی بخش مستقل و مهم سینماحقیقت است
آخرین بحث مطرح شده در این نشست خبری به جایزه شهید آوینی اختصاص داشت که پیشتر به شکل مستقل برگزار میشد، اما چند سالیست که با سینماحقیقت ادغام شده است. مدیرعامل مرکز گسترش با ذکر این که هدف این «مرکز» تکثیر جشنوارهها نیست، اضافه کرد: در حال حاضر تمرکز ما بر برپایی جشنواره سینماحقیقت است. جشنوارهای که مرکز آن را خلق کرده و تمرکزش را بر فضای تولید و حمایت از آن گذاشته است. جایزه شهید آوینی هم یکی از بخشهای مهم و مستقل سینماحقیقت است که دستاوردهای خوبی به همراه داشته است. تا جایی که برخی فکر میکردند که جایزه شهید آوینی بخش دوم سینماحقیقت است، اما اینگونه نیست و همین بازخورد نشان از رشد این بخش دارد که مورد توجه مخاطبانش قرار گرفته است.