سینمای نو > سرویس سینما

11 روز ، 11 فیلم

 روز نهم ، خشونت گرایی یا عدالت طلبی؟!

(به بهانه نمایش فیلم های اجتماعی و بحث خشونت در آنها در جشنواره سی و ششم)

پژمان لشكری‌پور

همان طور که در یکی-دو یادداشت قبل اشاره شد ، سینمای اجتماعی سهم عمده سبد تولیدات سالانه سینمای کشور است، جشنواره سی و ششم نیز که با احتساب دو فیلم مستند و یک انیمیشن سینمایی به فهرست 25 عددی رسید و در حالی که شاید در یک اتفاق نادر که چه بسا تا چند دوره آتی نیز تکرار نشود حدود چهل درصد تولیدات به موضوعات انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و محور مقاومت منطقه پرداخته بود باز هم فیلم هایی که انعکاس دهنده مسائل روز اجتماعی ایران بود و از قضا این بار دارای شناسنامه زمانی حادث شدن این اتفاقات نیز بود، بالغ بر نیمی از کمیت فیلم ها را در بر می گرفت ، زیر شاخه های موضوعی،ساختاری و به ویژه دیدگاه های مستتر مضامین اجتماعی ، مطلبی است که قطعاً یادداشت و مجال فراخ جداگانه ای را می طلبد و یک ضرورت کارشناسی برای سینمای ایران هم به حساب می آید که می بایست حتماً توسط مدیران سینمای کشور برای راهبردهای آینده پیگیری و دنبال شود اما آنچه مراد از این یادداشت و به تبع برتری تکنیکی و کیفی چند فیلم اجتماعی جشنواره امسال و اقبال تماشاگران به آن است،خشونت بیرونی و نمایش بی واسطه آن در فیلم هایی است که از قضا به نمایش برهنه مسائل طبقات پایین و به قول اقتصاددانان دهک های خیلی پایین اقتصادی و اجتماعی است، قتل های ناموسی، نمایش بی پروای مصرف مشروب و مواد مخدر و غوغای استعمال دخانیات، و زشتی و کراهت صورت و سیرت زندگی مردم حاشیه ای که معلول فقر و فاقه و حرمان و محرومیت آنها قلمداد شده، و به راستی بخشی از جامعه ما نیز درگیر این بلیه ها قطعاً می باشد، آیا همه پژواک مشکلات اجتماعی طبقات و مردم این سرزمین است؟ در این یادداشت نگارنده به هیچ عنوان قصد شماتت و زیر سؤال بردن این فیلم ها را به صورت مطلق نداشته و معتقدم که به لحاظ ساختاری و زحمت، این فیلم ها دارای احترام و تأملند، اما متأسفانه سینمای اجتماعی ما طی این سال ها دچار نگاه افراط و تفریطی در انتخاب اقلیت های اجتماعی شده و از اصل و بطن مردم، دردها، مشکلات و انگاره های اکثریت جامعه و طبقه ای که پیکره اصلی اجتماع را تشکیل می دهند فاصله گرفته ، یا نمایشگر اقشار حاشیه ای که از فرط ضعف اقتصادی و به خصوص استضعاف فرهنگی ، دیالوگ های روز مره شان نیز خشونت و ناهنجاری و...ضرب و شتم و سقوط ساحت انسانی است ، شده و یا برج عاج نشینانی که مسلک و متد زندگیشان هیچ فصل مشترکی با ذهنیت مردم ندارد، موضوعات فیلم هایی بوده اند که گاه انسان شک می کند که اصلاً این فیلم ها اینجا ساخته شده اند!!؟؟

مسائل طبقه متوسط اعم از مشکلات ، اشتغال، تبعیض اجتماعی، فساد اداری و ...حلقه گم شده سینمای اجتماعی ما در طول این سال ها و متأسفانه جشنواره سی و ششم فجر بود و مع الاسف آثار مرتبط با طبقه مذکور نیز از ضعف های مشهود و سطحی انگاری در فرم و مضمون رنج می برد، فیلم های موفق اجتماعی همچون "زیر پوست شهر" ، "جدایی نادر ازسیمین" ، "درباره الی"، "بچه های آسمان" که گیشه موفقی هم داشتند، فیلم های مرجعی برای نشان دادن مشکلات مردم این سرزمین بودند که البته تکرار آنها نیازمند بینش، تحقیق و هنرمندانی است که سینما را برتر از رسانه هایی همچون اینستاگرام و جراید زرد باور کنند.