سینمای نو > سرویس سینما

11 روز ، 11 فیلم ؛

 روز هفتم ، باغ سیه پوش سپیدار کیست؟؟

(به بهانه نمایش فیلم سینمایی " سرو زیر آب")

پژمان لشكری‌پور

باشه آهنگر اگرچه بچه آبادان است و خود به طور مستقیم به عنوان یک شاهد عینی آبادان ماجراهای سال های اوج مبارزات مردم در سال 56 و 57 به ویژه حادثه سینما رکس آبادان و اعتصاب کارکنان صنعت نفت آبادان را درک کرده و تصاویر ذهنی زیادی از این ماجراها دارد و بعد با شروع جنگ تحمیلی همپای مردم آبادان تا پایان جنگ هشت ساله وقایع بسیاری را که عمده آنها در زمره حوادث ناگفته و غبارگرفته جنگ به شمار می رود را با تمام وجود حس کرده است، اما علی رغم این تجربیات شخصی و تحصیلات آکادمیک سینما تقریباً در شمار فیلمسازان نسل دوم سینمای دفاع مقدس به حساب می آید و در طول کارنامه نه چندان پر تعدادش به وضوح نشان داده که به وجوه انسانی و در واقع به  تبعات انسانی جنگ حتی فارغ از مرزبندی دشمن و خودی یا متجاوز و مدافع علاقه دارد .این علاقه تقریباً در صور مختلف دستمایه اصلی همه فیلم های باشه آهنگر است. تم مشترک دیگر باشه آهنگر در آثارش در کنار مشکلات و پارادوکس های به وجود آمده برای آدم ها به واسطه جنگ ، تمرکز به پژواک این حوادث و جبر موقعیت های بوجود آمده برای افراد و خانواده های درگیر جنگ در سال های پس از جنگ تحمیلی و یا ایام منتهی به پایان دفاع مقدس است، "سرو زیر آب" به پشتوانه تجارب قبلی این فیلمساز و این بار با تکیه بر امکانات و فراغ بالی بیشتر برای این فیلمساز معمولاً ناراضی و بی تاب ساخته شده و یقیناً یکی از بهترین آثار باشه آهنگر و حتی سینمای دفاع مقدس بخصوص در گونه غیراکشن و مسائل انسانی تبعات جنگ است. موضوع تفحص و ستاد معراج شهدا علی رغم تکرار عنوان آن در اخبار و مراسم تشییع شهدا در سال های اخیر ،یکی از آن مراکزی است که چیستی و کارکرد آن برای مردم خیلی سؤال برانگیز و یک نوع کنجکاوی مشتاقانه را به همراه داشته است و این بار باشه آهنگر شفاف تر از فیلم " فرزند خاک" که سال 86 آنرا با موضوع شهدای غرب کشور ساخته بود ،بدان می پردازد.

آدم ها در "سرو زیر آب" خیلی خوب طراحی شده اند ، تلفیق و همکاری تنگاتنگ نماینده ارتش و سپاه با بازی خوب آقایان بهبودی و رایگان یکی از امتیازات فیلم و از معدود فیلم های دفاع مقدسی است که به طور هنرمندانه ای همکاری و تعامل ارتش و سپاه را نشان داده است، نمایش و پرداختن به تفحص شهدا از زیر آب، انتخاب دو اقلیم و قومیت مختلف با جغرافیای متفاوت و حرکت سیال و مؤثر دوربین زرین دست در طی شدن مسیر این دو اقلیم و درام اصلی فیلم و مواجهه و رویارویی دو خانواده شهید حول محور یک موضوع ارزشی مشترک و مهمتر از آن تلاش بچه هایی که برخلاف سبک زندگی امروز مجدانه پیگیر مسایل مردم و تعهد کاری بدون چشم داشت مادی هستند ،لایه های مضمونی ارزشمند " سرو زیر آب " با مؤلفه های فکر شده اجتماعی و پیام های غیر مستقیمی است که دو امتیاز مهم را برای فیلم ایجاد می کند :

اول_ قابل فهم و برداشت بودن و امكان دسترسی ذهنی برای عموم مخاطبان.

دوم_ غیرشعاری بودن و ساختار سینمایی و غیر پس زننده این پیام هاست که از دل موقعیت ها و روایت کارگردان ناشی می شود.

اما آنچه "سرو زیر آب" را از تبدیل شدن به یک شاهکار و جاودانگی ویژه در سینمای ایران به خصوص در گونه سینمای دفاع مقدس باز می دارد، اشکالی است که در وهله اول به فیلمنامه و عدم بودجه بندی و مدرج کردن آدمها و پرسوناژهای تقریباً متعدد این فیلم است که باعث شده برخی از شخصیت های فیلم همچون ابوالقاسم، سرگرد، جهانگیر كرامت مسئول معراج با بازی خیلی خوب آقای بهبودی ،كمی ابتر شوند و البته احتمالاً با توجه به ریتم درونی پلان ها، این امر با حذف اجباری در تدوین برای رسیدن به یک تایم استاندارد رخ داده است.

مطلب دوم که قدری تماشاگران را با کندی و کسالت در پروسه روایی فیلم مواجه می سازد به بحث "تمپو" یعنی ریتم درونی فیلم و نوع انتخاب میزانسن کارگردان بر می گردد که متأسفانه در حین تدوین هم این نقص برطرف نشده است  ...

به هرحال "سرو زیر آب" با یک تدوین مجدد و با توجه به راش های موجود در فیلم می تواند حداقل در مرحله اکران به فیلم خیلی بهتری بدل شود.